نمازجمعه ۱۲ مرداد ماه ۹۷
خطبه اول
موضوع خطبه اول را با توجه به اینکه گاهی مباحثی در جامعه مطرح می شود گاهی احساس می کنیم این بحث ها تحلیل فقهی لازم دارد، تحلیل دینی لازم دارد این موضوعات را در خطبه اول بعنوان مباحث دینی ارائه دهیم.
عنوانی با عنوان مفسد فی الارض امروزه در کلمات و گفته های بعضی از مسئولین رایج شده است و احساس می کنیم چون این تأبیر قرآنی است نیاز به بحث دارد و آن چیزی که ما الآن مطرح می کنیم سرخط این بحث ها می باشد ولی نیاز به دقت بیشتری دارد.
می دانید بحث اصلاح و افساد دو تأبیر قرآنی است و قرآن این اصطلاح را رایج کرده است. هم اصلاح داریم در قرآن و هم افساد و فساد در قرآن داریم و زیاد تکرار شده اند.
حقیقت صلاح و فساد را اگر کسی بخواهد ریشه یابی لغوی کند و معنای آن را بفهمد یک مفهوم ساده دارد در نظر اولیه هم چیزی که یک نظم و نظامی در آن حاکم است، هر مجموعه ای که در آن نظم و نظامی حاکم است اگر هر چیزی در جای خودش قرار بگیرد می گویند این مجموعه صلاح و صحتش در این است اما اگر این مجموعه مرکب این نظم و نظام به هم بخورد، اختلال پیدا بکند می گویند این مجموعه فاسد شد و فساد در آن تحقق پیدا کرد چون نظم و انتظامی که باید در این ترکیب وجود داشته باشد از بین رفته است.
طبیعتاً این بحث صلاح و فساد را در جامعه داریم بحث می کنیم، جامعه فاسد جامعه ای است صالح. طبیعتاً در جامعه مقرراتی و نظامی وجود دارد و این نظام اجتماعی قوانینی بر آن حاکم است و اگر این نظام را کسی به هم بزند می گویند دارد افساد می کند و نظام را به هم می زند و کسی که در جهت اصلاح این نظام باشد ، انتظام بدهد و منظم بکند مجموعه را می گویند این مصلح است و دارد اصلاح می کند مجموعه را و این مفهوم لغوی آن است.
با این بیانی که عرض کردم این دو معنا معنای مطلقی ندارند، مفهوم نسبی هستند و یک امر نسبی است. این بحث دیگری دارد که الآن در محل بحث آن نیستیم.
اما چیزی که در آیات الهی مشاهده می کنیم قرآن بعضی چیز ها را اصلاح و بعضی را افساد می نامد.
پیامبران کلاً آن چیزی که در قرآن داریم این ها بیان کردند که ما آمدیم برای اصلاح جامعه ، این تأبیر زیاد تکرار شده در قرآن، ما آمدیم که اصلاح کنیم اجتماع را، این جمله مشهور امام حسین (ع) هم که علما گفتند و شما هم شنیدید که من خروج کردم برای اصلاح فی امت جدی و ابی.
آقا امیر المؤمنین فرمود: خدایا اگر می بینی حکومت را بر عهده گرفتم و زمام امر را به دست گرفتم به خاطر این نبود که دلم سلطنت می خواست، علاقه مند به سلطنت بودم، من نمی خواستم دنبال شیرینی دنیا باشم، زندگی آقا امیرالمؤمنین تا آخرش هم زاهدانه بود.چرا آقا امیرالمؤمنین حکومت را بر عهده گرفت، آمدم که دین را اقامه کنم، آمدم اصلاح بکنم در بلاد.
در حقیقت همان معالم دین را هم که آقا می فرمایند در ذیل بحث اصلاح جای می گیرد و لذا فرمودند اصلاح را تفریع دادند بر این اصلاح، وقتی اصلاح کردم در جامعه این طور پیش می آید، آمدم عدالت اجتماعی را ایجاد کنم، اصلاح یعنی عدالت اجتماعی، جلو ظلم ظالم را گرفتن، آمدم حدود الهی را اقامه کنم، آن چیزهایی که تعطیل شده بود، در برابر ظلم و تخلف و در برابر ظلم و جریمه قرار بگیرم و این ها اصلاح در امت است.
این تقریباً اگر بخواهیم در این باب سخن بگوییم سخن فراوان است اما آیات الهی مفسد را هم تأبیر می کند و این هم یک بیان مفصلی دارد و مفصل است این آیات اما من اشاره ای می کنم.
تأبیر مفسدین در آیات کریمه گاهی بر منافقین اطلاق می شود، منافقین مفسد هستند و مفسدان جامعه را باید منافقین حساب کنیم و این تأبیر منافق تأبیر قرآنی است چند جا خداوند به منافقین اشاره می کند و این ها را فسادگر می داند و جالب است که این منافقین هم در همان آیات اول سوره بقره وقتی که خداوند می گفت که افساد نکنید این هم می گفتند ما اصلاح گر هستیم و ما هستیم که اصلاح می کنیم و در حقیقت آن ها اعتقاد ندارند که فساد می کنند و خیال می کنند اصلاح جامعه می کنند اما خداوند می فرماید این ها مفسدان هستند. خداوند می فرماید اختصاصاً این ها مفسد هستند.
بعد خداوند در آیات دیگر می فرماید : بعضی ها وقتی می آید پیش تو حرف می زنند و این معلوم است که مشاورین پیغمبر هستندو وقتی که حرف می زنند از بیان این ها خیلی خوشت می آید و در سوره منافقین آمده که حتی حرف هایشان را قبول می کنی چون خیلی زیرکانه و زیبا پیشنهاد می دهند و وقتی که حرف می زنند می گویند خدا گواه است بر گفته های ما اما خداوند می فرماید این ها سخت ترین دشمنان تو هستند.
این ها چه کسانی هستند؟، خداوند می فرماید این ها وقتی از کنار تو می روند مکر و حیله می کنند برای این که حصر نسل را هلاک کنند .
حصر یعنی کشاورزی و نشانه اقتصاد است و این ها مفسدان اقتصادی هستند و نسل یعنی می خواهند انسان را به فساد بکشند. این ها هم فساد اقتصادی می کنند و هم فساد فرهنگی می کنند در جامعه و اخلاق جامعه را خراب می کنند و خداوند فساد را دوست ندارد.
تعریف فساد در این آیه کریمه که خدمتتان تقدیم داشتم هلاکت حصر نسل مفسد اقتصادی همان مفسدی است که قرآن بیان می کنند، منافقین مفسد اقتصادی هستند، منافقین در پی این هستند که فحشا و منکرات و گناه را شیوع دهند در جامعه. کسانی که دوست دارند فحشا و گناه در جامعه شیوع پیدا کند و این ها مفسدان اجتماعی هستند.
البته در آیات قرآن اگر بخواهیم بررسی کنیم می بینیم باز از مفسدان ، پیمان شکنان را مفسد حساب کرده است، کسانی که قطع رحم می کنند مفسد هستند، کسانی که صله خود را با رهبریت امت قطع می کنند مفسد هستند، کسانی که خونریزی در زمین می کنند، عجیب است زمانی که حضرت آدم خلق شدند ملائکه ها گفتند به خداوند، هنوز کاری هم نکرده بود حضرت آدم و معصوم بود و از این کارها انجام نمی داد اما ملائکه با چه علمی خطاب به خدا گفتند که خدایا کسی را داری خلق می کنی که فساد در زمین می خواهد بکند و خونریزی در زمین را ایجاد می کند و ظاهراً خونریزی در جامعه بعنوان بالاترین فساد در جامعه است .
خوب این اتهامی بود که ملائکه به بنی آدم زدند، خوب راست بود و حقیقت داشت و بعداً هم اثبات شد که این ها با هم صلاح نمی آیند و چه جنگ ها و خونریزی هایی که در طول عمر خلقت بشر وجود داشته اما ظاهراً خداوند علی رغم قول ملائکه را هم که قبول داشت ولی ارزش خلقت انسان را بالاتر از این حرف ها می دانست.
این ها مواردی بود از فساد اما آیه کریمه ای وجود دارد که این مستمسک علما و فقه های ما در بحث های علمی شده است. این مفسد فی الارض آن بحث است و این در سوره مائده است که کسانی که محاربه با خدا و رسول خدا و کسانی که مفسد فی الارض هستند چهار محاکمه برای آن ها وجود دارد.
- این ها باید اعدام شوند
- باید به دار آویخته شوند
- باید یک دست و یک پا انگشتشان را مثل دزد قطع کنند در جامعه
- یا باید تبعید شوند از جایی که زندگی می کنند
مفسدین فی الارض آن چیزی که حکم الهی آن است و در قرآن آمده است و وجود دارد این چهار مجازات در فقه اسلامی بعنوان مجازات محارب تأبیر کردند، محارب کسی است که مردم را با سلاحش بترساند و کسی که در شهر بگردد و سلاح نشان مردم بدهد و آن ها را بترساند این ها باید اعدام شوند و مفسد فی الارض هستند و محارب هستند.
این اطلاق فتوایی و روایی ما است اما اگر کسی پول مردم را بالا بزند بدون اینکه آن ها را بترساند، خون ملت را بمکد، آبروی اقتصاد اجتماعی ما را ببرد، مردم را فقیر کند، مشکلات اقتصادی و اجتماعی را فراهم کند در جامعه این ها فتوای فقه ها مهم است که آیا اطلاق مفسد فی الارض می شود یا نه؟.
بعضی از فقه ها ی ما مراتبی که در این آیه وجود دارد تقسیم کردند و گفتند آن هایی که در مرحله اعدام هستند کسانی هستند که با سلاح آمدند در جامعه اما دیگران هم بقیه نوع برخورد های جزائی که در این ها وجود دارد شامل آن هایی می شود که یک مرحله پایین تر باشد و لذا انتخابش به دست قاضی است و اگر یک مرحله از این ها پایین تر باشد تعزیر هم در آن وجود دارد که در این باب روایات زیادی وجود دارد که وقت اجازه نمی دهد.
خطبه دوم
من در قسمت مناسبت ها ترکیبی از مناسبت ها را خدمتتان تقدیم می کنم.در باب وضعیت امروز نظام اسلامی نظر ما این است که نظام در یک موضع حساس تاریخی خود قرار گرفته است . خوب ما چهل سال پیش خداوند به گذشتگان و پیرمردها و قدیمیان ما ، آن کسانی که در عرصه ایثارگری و انقلاب توفیقی نسیبشان شد خداوند توفیق پیروزی این انقلاب را عنایت کرد.
زمانی که انقلاب پیروز شد کسانی که آن زمان بودند شاهد حرف من بودند که مشکلات اجتماعی فراوان داشتند، مشکلات اقتصادی فراوان داشتیم. مشکلات اقتصادی ما از همان زمان ما تحریم بودیم و مشکل مزید بر علت جنگ بر ما تحمیل شد و هشت سال مصیبت جنگ بر ما تحمیل شده بود، هر روز شاهد شهیدانی بودیم، خانواده های زیادی یتیم می شدند، فرزندانشان را از دست می دادند و در عین مشکلات اقتصادی ما این مشکلات را هم داشتیم به خصوصزمانی که در گیری ها وارد شهر شد و موشک های شهری ناامنی کامل را در کل ایران ایجاد کرده بودند و مردم همه این مشلات را می دیدند.
ما آن زمان مشکلات اقتصادی فراوان داشتیم ، زیادی از شهرستان ها و دهستان های ما برق و آب نداشت و مشکلات فراوانی وجود داشت زمانی که انقلاب پیروز شد و مشکلاتی که بر ما تحمیل کردند علی رغم عقب ماندگی و عدم توسعه و عدم رشد اقتصادی آن زمان فراوان وجود داشت اما ملت نغمه آزادی به گوشش خورده بود و علاقه به آزادی و اینکه زیر بار استبداد نمی خواهد زندگی کند، علاقه اینکه در برابر نظام استکباری ایستاده است وادار کرده بود که هیچ کدام از این مشکلات را به روی خود نیاورد.
آن زمان ما بی نفتی داشتیم در آن سرما در جاهای سرد سیر باید در صف های نفتی می ایستادند و برای ارتزاق باید در صف می ایستادند ولی همه این سختی ها را تحمل می کردند به دلیل اینکه احساس می کردند در برابر نظام استکبار قرار گرفته اند و این تحمیل مشکلاتی است که از آن طرف بر ما وجود دارد البته در این میان مفسدانی هم وجود داشتند که نه اهل جبهه بودند و نه اهل انقلاب و قیام بودند و از این وضعیت اسفبار آن روز اقتصادی سوء استفاده می کردند و آن زمان هم ما تعزیرات حکومتی داشتیم و در برابر این مفسدان قرار می گرفتند و در گیر می شدند.
چه مشکلاتی بر جامعه ایجاد می شد اما من احساسم این است در آن زمان تحمل در میان جامعه ما آستانه بلندی داشت و مردم خیلی فراتر از این ها فکر می کردند چون انقلاب را ایجاد کرده بودند و سختی ها را تحمل کرده بودند و مشکلات را دیده بودند و احساس می کردند در این جبهه ها باید با استقامت در برابر دشمن باستند و مبارزه کنند.
اما امروز در یک حساسیت دیگری قرار گرفتیم. مشکلات امروز شاید در حد مشکلات قبل نباشد، ما امروز الحمدلله جامعه از جهت رفاه نسبی تا ده کوره های ما هم برق و آب وجود دارد، زندگی نسبی خود را دارند و طبیعی است وقتی آب و برقشان قطع می شود طبیعتاً مشکلاتی ایجاد می کند و این مشکلات مردم را عصبی می کند، گرفتاری ها را زیاد می کند و در مردم نارضایتی ایجاد می کند.
امروز من احساس می کنم هم در محاصره دشمن هستیم و تحریم داریم هم مشکلات مفاسد اقتصادی در کنار ما وجود دارد و هم بعضی از مدیران ما ضعف دارند هم متأسفانه در یک آزمایش الهی قرار گرفته ایم که نزولات آسمانی کم شده و ما گرفتار قحطی هم هستیم و همه این مشکلات را کنار هم بگذاریم من احساس می کنم یک چیز اضافه تری هم داریم که مردم امروزی که انقلاب را بعضاً ندیده اند ، مشکلات جنگ را مشاهده نکرده اند تحملشان مثل قبل نیست . مردم نسبت به آن زمان به دلیل همین توسعه و رشد اقتصادی که وجود دارد و مردم زندگی بهتری دارند طبیعتاً تحملشان کمتر شده است و اینجا است که فضا یک فضای سختی است و از آن طرف فضای روانی که دشمن علیه ما ایجاد کرده است و از این نقاط ضعف در جامعه ما سوء استفاده می کند.
آن چیزی که مقام معظم رهبری بعنوان پیچ تاریخی از آن نقل می کند امروز یکی از آن روزها است. ملت اینجا چه می کند، چگونه از خود موضع نشان خواهد . اینجا من احساس می کنم که هم مردم و هم مسئولین وظیفه دارند و وظیفه مسئولین سنگین تر از مردم است.
من اینجا دو سخن را هم متوجه مردم می کنم و هم مردم.
وظیفه مسئولین من اعتقاد دارم مسئولین نسبت به این نظامی که پای آن هزاران شهید خونش ریخته شده است و این نظام مورد توقع و انتظار بزرگان ما ، انبیاء و اولیای ما بوده ، تحقق آمال آن ها بوده و ما انتظار داریم این نظام به نظام مهدوی متصل شود و ظیفه دارند در دو قسمت فکر کنند.
ما الآن دو نقطه ضعف در مشکلات اقتصادی و غیر اقتصادی جامعه می بینیم. ما انتظار داریم مدیریت جامعه، مدیریت اقتصاد و اجتماع و نظام ما بیش از این باید قوی شود، نظام ما ظرفیت بیش از این را دارد، مدیران قوی در جامعه وجود دارد، باید از این ظرفیت ها استفاده شود. متأسفانه همه مردم فریادشان برای نصب مدیران مناسب بلند است اما باید مسئولین هم بشنوند این فیاد ها را و این گرفتاری ها را باید زودتر از مردم بفهمند و بسیاری از مشکلات جامعه به دلیل ضعف مدیریت است.
مسأله دوم که من احساس می کنم داستان مفاسد اجتماعی است. مقام عظم رهبری چندین بار تأکید کردند که مفاسد اقتصادی و اجتماعی را باید دولت خودش متولی شود، رانت ها و سرقت ها را بیشتر ببینند، ما انتظار داریم از مراکز و دستگاه های نظارتی و اطلاعاتی که واقعاً قوی هستند و تشکر می کنیم از این دستگاه ها حفاظت نظام دست آن هااست و دشمن نظام را از جایگاه خارج از کشور تحت نظر دارند و در مرزها با آن ها مقابله می کنند. انتظار می رود بیخ گوششان اگر مفاسدی دارد انجام می گیرد و میلیاردها دارند می برند چطور باید بعد از اینکه این ها فرار کردند باید متوجه شویم.
دستگاه های نظارتی و اطلاعاتی مانفهمیدند این خیانت هایی که به بیت المال شد. یا متوجه نشدند که ضعیف بودند و یا متوجه شدند و تذکر دادند ولی گوش نگرفتند مدیران ما خیانت کردند و غیر از این دو نخواهد بود.
من انتظار دارم همه مردم فریادی اگر می خواهند بکشند، اگر امروز ناراحتی در جامعه است، ناراحتی به خاطر این نیست که آب و برقشان قطع می شود و این مشکلات را مردم به خاطر نظام تحمل می کنند و کرده اند و آن چیزی که مشکل ایجاد می کند این است که می بینند نظامشان را از دست داده اند به خاطر مفاسد و ضعف مدیریت و کسی متوجه نمی شود و همدردی با مردم بکنید، با مردم حرف بزنید و سخن بگویید.
این مسأله ای است که در این قسمت می گویم، داستان بحث برخورد قضایی من انتظار دارم قبل از بحث برخورد قضایی دولت باید به فکر باشد.
آقا امیرالمؤمنین (ع) هم قاضی بود و هم مجری بود اما هنگامی که برخورد با نیروهای تحت امرش می کرد نوبت به قضاوت نمی رسید و می گفت شنیده ام عین من گزارش داده و جاسوس من خبر داده چنین مشکلات اقتصادی فراهم کردی و دخل و تصرف در بیت المال کردی و اگر راست بگویند با تو برخورد چنان می کنم، از امروز تو عزل هستی یعنی برای یک مدیر، وزیر و برای یک رئیس جمهور و برای هر کسی که مسئولیتی در استان تا کشور دارد هنگامی که احساس می کنم معاونش، مسئولش شهرت پیدا کرده که دخل و تصرف در بیت المال می کند می تواند عزل کند و نیازی به محاکمه ندارد ، شما که می توانید او را عزل کنید که خیانت های بیشتری صورت نگیرد.
لذا قبل از این باید مسئولین خودشان به فکر سازمان خود باشند کسانی مدیر باشند که هم قوی باشند و هم امین طبق آیات الهی، هم قدرتمند مدیرتی باشند و هم از جهت امانت مورد تأیید باشند و این ها را باید قرار دهیم.
برخورد قضایی هم باید وجود داشته باشد که متأسفانه باید عرض کنم برخورد های قضایی ما با توجه به اینکه سیستم قضایی ما از بیرون آمده و سیستم کاغذبازی است و ماه ها مسأله را طول می دهد و موضوعش اصلاً منتفی می شود و بعدش آثاری هم در جامعه مشاهده نمی شود هر چند دادگاه های ویژه هم پیشبینی کرده اند اما اعتقادم این است که ماه می گذرد که ما نتیجه ای از برخورد با مفاسد پیدا کنیم.
خوب نیاز به اثبات کنندگی دارد و نیاز به عدله مثبته دارد و معمولاً کسانی که زرنگ هستند عدله ای از خود به جا نمی گذارند و اینجا است که ما نیاز به قاطعیت در برخورد با مفاسد اقتصادی داریم.
این حرفی است که می خواهم با مردم بزنم. اول باید آستانه تحملمان را بالا ببریم، ما در مقابل دشمن قرار گرفته ایم و دشمن از اختلافات ما سوء استفاده می کند و اینجا است که کسی که می خواهد علیه کسی سخن بگوید، راهپیمایی بکند، شعار دهد باید فرض کند که دشمن در کنار او قرار گرفته و چه سوء استفاده هایی خواهد کرد.
اینجا است که بصیرت باید باشد نیاز به آگاهی به وضعیت جامعه دارد و مردم عرض کردم توان و تحملشان زمانی که بفهمند مشکلات چیست و ببینند که مدیریت نظام با دلسوزی و تمام وجود کار می کنند اینجا است که تحملشان بالا است.
اینجا است که من انتظارم این است که مردم مطالبات خود را داشته باشند اما مطالبه گری منطقی در فضاهای مناسب با حضور مسئولین.
اینجا است که من تقاضا دارم از مسئولین محترم که با مردم حرف بزنند، مردم ابهام دارند، مشکلاتشان را باید مطرح کنند، نگذارید مردم در خیابان شعار دهند، چه اشکال دارد در فضاهای خوب، مسجدها، حسینیه ها و جاهایی که تجمع می توان کرد مسئول مطالبات را بشنود.
این ها می تواند تسکینی بر آلام مردم باشد.