نماز جمعه ۵ بهمن ماه ۹۷

خطبه اول

در خطبه اول یکی از صفات اخلاقی را که احساس می کنم از صفات مهمه اخلاق انسانی است به آن اشاراتی می کنم و مطالبی را از روایات تقدیم حضورتان.

یکی از صفات اخلاقی که در نهج البلاغه و کتب حدیث فراوان از این تأبیر می شود مسأله کرامت نفس است.

کرامت نفس ، کرامت به معنای ارزش است، تکریم یعنی ارزش گذاری، احترام و  کرامت دادن به نفس یعنی انسان به خود ارزش بدهد و نفس خود را ارزشمند ببیند و تکریم کند.

اصل کرامت نفس انسانی ریشه الهی دارد، در هر حال انسان بهترین مخلوق خدا است و خداوند وقتی انسان را خلقت کرد بر این آفریده اش به خود احسنت گفت، تلارک الله گفت، احسن الخالقین گفت، هم گفت که من بهترین آفریننده هستم که انسان را آفریدم و هم به خود تبریک گفت و این نشان دهنده ارزش انسانی است اما ما الآن در این بحث نمی کنیم و آن چیزی که به عنوان بعد اخلاقی مسأله مورد توجه ما است این است که انسان درون خود باید احساس این ارزش را بکند، احساس بکند که ارزشمند است، کرامت دارد و احترام دارد.

در برابر کرامت نفس احساس دیگری وجود دارد و آن تأبیر دیگری است در روایت که عنوان اهانت وجود دارد. اگر انسان نسبت به خود احساس بی ارزشی کند، درون خود احساس حقارت و کوچکی کند، خود را بی ارزش بداند ، این در برابر کرامت نفس انسانی است و هر دو این ها در مسائل روایی به آن ها اشاره شده و مورد توجه است و انسان باید کریم النفس باشد.

روایتی از آقا امیر المؤمنین علی (ع) است در نامه اش به امام حسن مجتبی (ع)، وصیت نامه مفصلی است، نامه سی و یکم نهج البلاغه در یک قسمتی امام به امام حسن این وصیت را دارد:«  نَفْسَکَ عَنْ کُلِّ دَنیَّهٍ وَ اِنْ سَاَقَتْکَ اِلَی الرَّغائِبِ» فرزندم نفس خود و جان خود را با ارزش قرار بده نسبت به هر چیز پستی هر چند که آن رفتار پست تو را به اموری که آرزو داری می رساند. خوب انسان در زندگی آرزو هایی دارد، آرزو دارد اعتبار داشته باشد، پول داشته باشد، موقعیت داشته باشد ، وجوهی که بعنوان دنیا است، آقا می فرمایند که مواظب کرامت نفست باش، ارزش خود را ببین، نباید خود را مبتلا به رفتار پستی کنی که با ارزش تو تعارض دارد، تو را پست و بی ارزش نشان می دهد هر چند که با این کار پست تو به پول و موقعیت و مقامی می رسی اما شما از راه بدی شروع کرده ای، تو از راه تملق رفته ای، از راه کوچک کردن خود و تحقیر نفست شروع کرده ای تا به این آرزوی خود برسی، این مار را نکن و خودت را وادار به رفتارهای پست نکن هر چند تو را به آرزوهایت می رساند. «فَاِنَّکَ لَنْ تَعْتاضَ بِما تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِکَ عِوَضاً» تو با این کارت نمی توانی در مقابل آن ارزشی که از دست داده ای یک چیز با ارزش به دست بیاوری. معنایش این است که آن پولی که به دست آورده ای ، آن موقعیت اجتماعی که به دست آورده ای ارزش حقارت نفس تو را ندارد ، تو یک چیز با ارزش را فدای یک چیز دیگری کردی، تو ارزش خود را زیر سؤال بردی، کرامت نفست را لگدمال کردی بخاطر اینکه این دنیا را بدست آوری اما این عوض آن نمی شود.

و این جمله معروف «لا تَکُن عَبدَ غَیرِکَ و قد جَعَلَکَ حُرَّاً» امام می فرماید خود را بنده دیگری قرار نده، خدا تو را آزاد آفریده. این با این بیاناتی که از فرمایشات آقا امیرالمؤمنین علی (ع) بیان کردم مسأله کرامت نفس و ارزش خود را حفظ کردن که یک امر الهی است و ارزش بلندی دارد شما تقریباً آشنا شدید حقیقت ارزش نفس چیست.

انسان باید برای خود ارزش قائل باشد و در برابر هر چیز پستی خود را نفروشد، انسان باید در برابر تحقیر و حقارتی که ممکن است پیدا بکند، ارزشی که از نفس خودش سرمایه گذاری می کند باید سرمایه های بالاتری بدست بیاورد. آیا در برابر مقداری پول؟، در برابر مقداری شخصیت اجتماعی حاضریم ارزش خود را زیر سؤال ببریم؟. از نظر اسلامی ممدوح نیست.

اسباب حقارت نفس آن طوری که در روایات بدست می آوریم این است .

یکی از مواردی که انسان موجب می شود برای خود احساس کرامت شخصیت نمی کند ضعف نفس است. ضعف نفس در برابر شجاعت نفس. متأسفانه باید عرض بکنیم گاهی وضعیت تربیت درون خانواده های ما، درون جامعه و فرهنگ ما به گونه ای در ذهن من و شما و جوانان ما جا می اندازند که ما ضعیف و ناتوان هستیم و نمی توانیم این کار را انجام دهیم، به ما تلقی می کنند و می قبولانند در یک فرهنگ که ما توانایی نداریم، ما در این حد و حساب نی ستیم، ما نمی توانیم خصوصاً در مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه در مرحله کلان آن اگر بحث کنیم و هر چند که در خانواده هم همین بحث است. امروز ما در برابر کشورهای پیشرفته احساس حقارت می کنیم و آن ها ارزششان بیشتر است و آن ها از ما بهتران هستند. این احساس حقارت در درون جامعه های ما یک فرهنگ است و این فرهنگ غلط است و از نظر دینی مضموم است انسان خود را حقیر بداند و ارزش خود را از دست بدهد و وادار شود به خاطر اینکه خود را کوچک می داند خود را حقیر بکند در برابر جوامع پیشرفته.

متأسفانه امروز در جوامع به تأبیر امروزی عقب نگه داشته شده اکثراً استعمار این فهنگ را جا انداخته که شما ضعیف هستید، شما نمی توانید و توانایی ندارید و این احساس حقارت و عدم شخصیت جلو رشد اجتماع را گرفته است.

وظیفه کسانی که می خواهند فرهنگ صحیحی را در جامعه حاکم بکنند باید در برابر این روحیه به مبارزه برخیزند. در خانواده ها هم همین طور است، هنگامی که جوان و نوجوان من بخواهد ابراز وجود بکند و کلامی را ، رأی و نظری را بیان بکند ما تحقیر می کنیم جوان و نوجوان را و او احساس شخصیت نمی کند و وقتی احساس شخصیت نکند  رشد و شجاعت پیدا نمی کند و هنگامی که انسان شجاعت پیدا نکرد و ضعیف النفس شد مبتلا به یک صفت بد اخلاقی دیگر می شود و آن دون همت است.

انسان با همت بلند به جایی می رسد، انسانی که بلند همت است با ارزش است. آقا امیر المؤمنین در قصار نهج البلاغه فرمود:« قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ» ارزش هر انسانی به مقدار همتی است که درون او وجود دارد. همت آن اراده شما است که هدفی را در ذهن خود تصویر کرده و انسان تصمیم گرفته به هدفی برسد. انسانی که همت بلند دارد اهداف بلندی را در ذهنش ترسیم می کند، انسانی هم که همتش پایین است همیشه هدف پایین تر را برای زندگی خود انتخاب می کند.

هر مقدار که انسان برای خود ارزش قائل است همتش را هم بالا تر می گیرد و انسانی هم که همت بلند دارد محصور به خود و خانواده اش نیست، همت خود را در سطح جامعه توسعه می دهد، من می خواهم یک جامعه را اصلاح کنم، من می خواهم یک کشور را به رشد برسانم. گاهی یک جوان یک هدف بلندی را درون خود دارد ، همت های بلندی درون خود می پروراند، این ها منشأ رشد و ابتکار می شود، این ها ریشه در کرامت نفس دارد، ریشه در ارزشمندی دارد.

از اموری که انسان را از کرامت می اندازد طمع ورزی و حرص است. انسانی که طمع دارد  به دنیایش، طمع دارد به مال و اموال، به موقعیت های بالای اجتماعی، این انسان طمهکار ذلیل می شود در راه رسیدن به اطماعش. آقا امیرالمؤمنین فرمود کسی که طمع می کند و انگیزه زیاده خواهی درون او قوی شده خود را ذلیل می کند در مسیر زندگی. انسانی که قانع است و در حد زندگی خودش شجاعت دارد او کرامت نفس خود را حفظ می کند.

از جمله مواردی که انسان را به ذلت می کشاند و در برابر کرامت نفس انسانی قرار می گیرد بحث شهوات و شهوت رانی است. شهوت رانی یعنی پیگیری خواسته ها و لذت های نفسانیو متأسفانه جامعه بشری درگیر لذت های درون نفسش است، بنده لذت های نفسش شده و در راه بندگی لذت های نفسش حاضر است ذلت و حقارت بکشد.

امروز متأسفانه باید عرض بکنیم گاهی یک جوان، گاهی یک نوجوان هنگامی که اسیر شهوت خود است حاضر است خود را مبتلا به بی آبرویی، تحقیر اجتماعی، عقب ماندگی، اعتیاد که همه این ها با کرامت نفس انسانی درگیر است قرار بدهد چون دنبال لذتش است.

متأسفانه در جوامع دیگر ما می بینیم حاضر است خود را مثل حیوانات در برابر لذت خود قرار بدهد و مثل حیوانات رفتار بکند بخاطر اینکه ذلیل شده در درون خودش، این حقارت ها و ذلت ها ناشی از شهوت رانی که درون انسان او را ذلیل و حقیر می کند و انسان را مبتلا به هر نوع خلاف می کند.

در روایات داریم کسی که ذلیل شد ، کسی که حقیر شد و برای خود ارزش قائل نیست نفسش برای او ارزشمند نباشد از شر او در امان نباش و او آمادگی هر نوع گنهکاری و بزهکاری را دارد. انسانی دست به گناه و خلاف می زند که ارزش برای نفس خود قائل نیست و مبتلا به بی ارزشی درونی شده است.

خطبه دوم

مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان اجتماعی فرمودند که با ترسی از شاگردی در جهان علم نداریم، اتفاقاً در تأبیرهای روایات است که انسان هیچ گاه خود را کوچک نکند مگر در برابر معلم و علم، تحقیر در برابر معلم مقدمه بزرگی و ارزش است، آن حقارت را می توانیم تحمل بکنیم.

اما تأبیر مقام معظم رهبری بالاتر از این است. ایشان می فرماید ما ابایی از شاگردی در جهان علم نداریم اما ذلت تا ابد شاگرد ماندن را نمی پذیریم.

در هر حال جهان پیشرفته امروزی برای ما تجویز نکرده اند که ما پیشرفته و عالم باشیم، ما کرسی استادی و درس داشته باشیم. مقام معظم رهبری فرمودند که تا الآن رشد علمی ما خوب بوده در جامعه اما باید این پیشرفت علمی را کم نکنیم، این رشد نباید کند شود.

تأبیرات دیگر مقام معظم رهبری در جاهای دیگر فرمودند باید چنان در جهت رشد علمی در جهان به جایی برسیم که جهان احساس نیاز به علم ما بکنند، مردم جهان و دانشجویان احساس بکنند زبان فارسی را باید یاد بگیرند تا بیایند اینجا و از اساتید ایرانی استفاده کنند و باید این سطح علمی را در کشور ریاضت بکنیم و لدا رشد علمی لازم است.

کشور ما الحمدلله از جهات مختلف رشد داشته و می دانید که رشد علمی کشور یازده برابر میانگین جهانی است طبق آماری که به صورت رسمی اعلام شده است یعنی ما یازده برابر میانگین کشورهای پیشرفته جهان سرعت علمی داریم و مقالاتی که امروزه از میان نخبگان و دانشجویان ما بیرون می رود، ما در سطح جهانی در رتبه ۱۶ جهان و در منطقه رتبه اول هستیم لذا از جهت رشد علمی، رشد بلندی داشتیم.

در آستانه دهه فجر هستیم این مطالب لازم است گفته شود و همه کسانی که دل در گرو نظام دارند باید خوبی ها و رشد اقتصادی و علمی و صنتی کشور را ارائه دهند.الحمدلله کشور ما در منابع طبیعی زخایر خدادادی، جمعیت، انرژی، کشاورزی، همه این ها آمار دارند که ما در رده های اول تا بیستم جهان هستیم در میان ۱۸۰ کشور جهان در تکنولوژی های برتر جهانی. ما در فضا، ماهواره، پهباد، در هسته ای، در نانو میان رتبه های ۶ تا ۱۰ جهان را گرفته ایم و اگر وارد شویم در امار و اطلاعات این خطبه اجازه نمی دهد ولی اطلاعاتی که از منابع داخلی و خارجی به صورت آمار ارائه شده است شما رتبه های پیشرفت ایرانی را ملاحظه می کنید.

آن چیزی که برای بنده اهمیت دارد و باید در این خطبه ارائه دهم توطئه هایی است که دشمن امروز دارد تعقیب می کند.

الحمدلله پیشرفت های علمی، تکنولوژی، پیشرفت هایی که ما در ابعاد مختلف اجتماعی به دست همین نخبگان مردم و مدیران اجتماع داریم می بینیم جای تقدیر و تشکر دارد و نیاز به بیان دارد اما متأسفانه دشمن امروز دست به جنگ روانی زده است و این عملیات روانی نیاز به افشاگری دارد. برادران و خواهران تهدید کرده اند که نظام ما و انقلاب ما ۴۰ سالگی عمر خود را نخواهد دید و جشن نخواهد گرفت، این را از زبان کسانی که توطئه برای ما می چینند و دشمنان ما هستند شنیده ایم.

مقام معظم رهبری فرمودند که به کوری چشم دشمنان ما چهل سالگی انقلاب را بهتر از پیش جشن خواهیم گرفت. اما آن چیزی که اهمیت دارد و ما باید بدانیم و مقام معظم رهبری فرمود که فتنه هایی که ممکن است دشمن تعقیب می کند این جهات را در آن می بیند که بیشتر عملیات روانی است آن چیزی است که ما میان مردم ملاحظه می کنیم. اگر این ذهنیت را که منشأ ناامیدی در جامعه می شود در ذهن مردم القا بکنند که وضعیت بدتر از سابق شده است.

متأسفانه الان وقتی که کنار هم می نشینیم وضعیت مشکلات و گرانی ها را با هم مرور می کنیم، الآن به عنوان یک تکه کلام در جامعه ما وجود دارد که قبل از انقلاب بهتر از الآن بود و امروز بد تر از دیروز شده است . خوب این جمله و این تأبیر اولین اثری را که بر جامعه خواهد گذاشت و دشمن به دنبال آن است نا امید کردن جامعه است. اگر جامعه ناامید شود، نخبگان ما از پیشرفت ناامید شوند و احساس بکنند که مردم راضی نیستند از وضعیت و احساس پیشرفت نمی کنند، طبیعی است ان که دارد زحمت می کشد تقدیرو تشویق نمی شود، احساس امید نمی کند و مردم گرفتار ناامیدی می شوند در جامعه و ناامیدی و یأس بزرگترین ضربه ای است که به رشد و پیشرفت اجتماعی خواهد زد. اینجا است که بحث سیاه نمایی ها مهم ترین اثری که دارد مسأله ناامیدی در جامعه است و امروز می بینیم دشمنان روی همین دارند اقدام می کنند و اینجا است که ضرورت دارد کسانی که جامعه را می شناسند، پیشرفت ها را می شناسند، درک می کنند وضعیت اجتماعی را ، گرفتاری ها و مشکلات را داریم، پیشرفت ها هم داریم. کسانی که دارند زحمت می کشند، دانشجویان ما ، صنعتگران ما، نخبگان اجتماعی فعالیت دارند می کنند این ها نباید بی توجهی بشود در برابر ضعف هایی که در جامعه است.

در یک خانواده اگر قرار باشد نکات ضعف یک خانواده بیان شود و به بچه ها بگویند بچه ها ناامید از زندگی می شوند اما خوبی ها و رشد و نقاط قوت خانواده را نگویند طبیعی است ناامیدی در خانواده ایجاد می کند و این یکی از توطئه های دشمن است.

وحشت از جنگ. امروز متأسفانه حتی نخبگان ما گاهی مبتلا به این ترس نابجا شده اند ، یک نوع توهمی که ما با این روشی که پیش می رویم به سوی جنگ با آمریکا می رویم. مقام معظم رهبری فرمودند که ما نه مذاکره می کنیم و نه می جنگند با ما ، این ریشه در یک بصیرت و معرفت به جهان دارد. آمریکای خسته و ضعیف شده ای که دارد منطقه را رها می کند اما هیبتو ترس خود را در قلب ما بیاندازد که نخبگان ما احساس بکنند که نباید مقاومت کنند، نباید در برابر استکبار ما سخنی بگوییم، نباید در برابر ظلم ها سخنی بگوییم، نباید در مقابل اسرائیل و دژخیمانی که الآن دارند یمن را ، دارند حزب الله، سوریه را به خاک و خون می کشند نباید ما چیزی بگوییم و سخنی بگوییم چون می ترسیم جنگی پیش بیاید. اینجا است که بحث ترس متأسفانه توهمی است که بعضی ها دارند القا می کنند در جامعه.

مسأله بحث انتقادات. انتقاد در یک جامعه موجب حیات است، یک حیات اجتماعی اگر وجود داشته باشد، اگر زنده باشیم باید انتقاد وجود داشته باشد، انتقاد موجب می شود که ما به خود بیاییم، موجب می شود که ما رشد کنیم، آگاهی پیدا کنیم، انتقاد نیاز و منشأ حیات یک اجتماع است. اما اگر انتقاد و نارضایتی ها بروزش منشأ تنش در اجتماع شود، نا رضایتی ها منشأ مشکلات اجتماعی باشد، نا امنی اجتماعی را ایجاد بکند خوب اینجا این اتقاد مخرب است این نقد کردن ایجاد تخریب اجتماعی می کند. اینجا است که هم خواص و هم مردم وظیفه دارند که با بصیرت هم انتقاد سازنده خود را بکنند و هم بدانند که در پازل دشمن قرار نگرفته اند و دشمن از آن ها سوء استفاده نمی کند.

این توطئه هایی است که این ایام و آینده نظام را ما را دارد تهدید می کند و ما باید با بصیرت این موارد را دقت کنیم که ان شاءالله این نظامی که محصول خون شهیدان است با همان سرعت و رشد و کیفیتی که شهیدان ما می خواستند در جامعه جهانی آن ایده و عقیده و فریادی که شهیدان ما در جهان سر دادند، یک نظام اسلامی و دینی با مقاومت در برابر استکبار ما می خواهیم بنا کنیم  ساختمان آن را، به اهتزاز بیاوریم پرچم آن را و مقدمه ظهور امام زمان (ع) باشیم.

نکته دیگر که عرض می کنم  ان شاءالله در ایامی که در پیش داریم در دهه فجر همان طور که مقام معظم رهبری تأکید دارند حضور خودمان را به صورت جدی در مراسمی که نشان دهنده حضور ما در صحنه است و امیدواری ما است و اعتقاد ما به این نظام است ، ان شاءالله مراسم به گرمی انجام خواهد گرفت و ما در راهپیمایی ها به صورت جدی حضور پیدا خواهیم کرد.

در این هفته هم یادواره شهدای روحانیت را داریم و انتظار داریم این یادواره به زیبایی و با توجه به جایگاه روحانیت و جایگاه شهید با گرمی انجام بگیرد و ما شمیم عطر شهادت را در جامعه خودمان با این یادواره ها ایجاد کنیم.