نمازجمعه ۱۳ اردیبهشت ماه ۹۲
«بسم‌الله الرّحمن‌الرّحیم»
شما عزیزان نمازگزار و به ویژه خودم را به مراعات تقوای الهی سفارش می‌کنم چرا که تقوا بهترین زاد و توشه برای سعادت اُخروی و برترین راه برای جلب محبت الهی در حیات دنیوی است.
در خطبه اول بنابراین گذارده‌ایم که از راه خدا سخن بگوییم، راهی که راه قرآن، انبیاء و معصومین است. راهی که سرانجام آن، بهشت برین و رستگاری اُخروی، سعادت دنیوی و شفاعت محمد (صلی الله علیه و آله وسلم) و آل محمد است.
راه خدا عبودیت است و جوهره عبودیت، ایمان است. عبودیت یعنی اعتقاد، رفتار و اخلاق اسلامی داشتن و ایمان یعنی بر مملکت جان، خدا حاکم بودن، خود را در محضر خدا دیدن، دنیا را فرصتی برای معماری الهی خود دانستن.
در رابطه با ایمان، موضوعات مختلفی مطرح است که یکی از آن موضوعات، ویژگی‌های انسان مؤمن است. یکی از ویژگی‌های انسان مؤمن، اخلاق مداری او است. انسان با ایمان انسانی است که سراسر وجودش آراسته به فضایل اخلاقی است و نهادش از رذایل اخلاقی پیراسته است هم در عرصه اخلاق شخصی و فردی، هم اخلاق خانوادگی، هم اخلاق اجتماعی و کاری.
یکی از فضائل اخلاق اجتماعی، داشتن روحیه و رویه مهربانیِ اجتماعی است. انسان باایمان انسانی است که دارای اخلاق رحمت اجتماعی است؛ در جغرافیای زندگی خود، مهربان است، دارای روحیه و رویهی رحمت است و مردم، خانواده و محیط کاری در کنار آن، احساس آرامش می‌کنند.
رحمت و مهربانی در عرصه زندگی کاری مهم است و یکی از فضایلی است که ذات اقدس باری‌تعالی، خدایی آن را دارد. خداوند رحمان، رحیم و ارحم الراحمین است. ابتدای تمامی سور قرآن به جز سوره توبه، با نام رحمن و رحیم آغاز شده است و یکی از عنایات خدایی به تمامی موجودات است که رحمت او «وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ». به همین خاطر در فراز اول دعای کمیل شما می‌خوانید: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِرَحْمَتِکَ الَّتی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ»[۱] لذا خداوند رحمان، رحیم و الرحم الراحمین است، اگر انسان مؤمن نیز دارای دارای روحیه و رویهی رحمت و مهربانی باشد وصفی خدایی دارد و کاری خدایی می‌کند.
بدین خاطر است که خداوند در قرآن می‌فرماید:
«ثُمَّ کَانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَهِ * أُولَئِکَ أَصْحَابُ الْمَیْمَنَهِ»[۲]
انسان‌های باایمان انسان‌هایی که مورد لطف و عنایت خدا هستند کسانی هستند که گذشته از اینکه خود، مهربان هستند و به دیگران محبت دارند، توصیه به مرحمت، رحمت و مهربانی به دیگران نیز می‌کنند، اینها اصحاب و یارانی هستند که مورد لطف و عنایت خداوند می‌باشند.
مظهر رحمت خدا و مهر و مهربانیِ فردی و اجتماعی در جهان خلقت، خاتم الانبیاء محمد مصطفی (صلی‌الله علیه‌وآله‌وسلم) است:
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ»[۳]
رسول خدا و یارانش در مقابل کفار، اصحاب فتنه، اصحاب نفاق، اصحاب شرک و اصحاب انحراف، محکم و قاطع هستند اما در دِین خود، در جامعه ایمانی و کسانی که در جغرافیای ولایت و ولایت مداری هستند بسی مهربان هستند، دارای محبت، مهربانی و روحیه خدمت هستند.
اگر مهر و محبت و مهربانی در جامعه دینی و در جامعه ولایی نباشد قطعاً بغض، کینه، تزاحم و تعارض جای آن را می‌گیرد. فضای خانه اگر پر از مهر و محبت نباشد، اگر محیط کاری پر از مهر و محبت نباشد، اگر در بازار مهر و محبت نباشد، قطعاً آن خانه، خانه‌ای است که آشفته است، آن محیط کاری آشفته است، بازار آشفته خواهد شد، محیط اجتماعی پر از تعارض، تزاحم و تضاد خواهد شد. به همین خاطر است که انسان با ایمان و انسانی که دارای ایمان بالا است انسانی مهربان است، انسانی است پر از مهر و محبت به دیگران، فرزندان، والدین، همسر، خویشان، جامعه، ارباب رجوع، به کسانی که از انسان کمک می‌خواهند، این باعث می‌شود که فضای جامعه اسلامی دارای رحمت زمینی و رحمت آسمانیِ خداوند شود. رسول خدا (صلی‌الله علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرماید:
«ارحموا من فی الارض یرحمکم من فی السماء»[۴]
ای مردم، با دیگران که روی زمین هستند و با شما زندگی می‌کنند مهربان باشید و رحم کنید، کسانی که در آسمان هستند به شما رحم می‌کنند.
باز می‌فرماید:
« مَنْ لا یَرْحَمِ النّاسَ لا یَرْحَمْهُ اللّهُ»[۵]
کسی که به مردم رحم نکند، به همسر خود رحم نکند، به فرزند خود رحم نکند، مهر نداشته باشد، مهربان نباشد، به والدین خود محبت نکند، به جامعه مهحبت نکند، از محبت خدا محروم است.
«مَن لا یَرحَم لا یُرحَم»[۶]
کسی که مهر و محبت ندارد، انتظار مهر و محبت از دیگران نیز نداشته باشد.
«إِنَّ اللّه رَحیمٌ یُحِبُّ الرَّحیمَ یَضَعُ رَحمَتَهُ عَلى کُلِّ رَحیمٍ»[۷]
خداوند رحیم و مهربان است، کسانی‌که رحیم هستند و مهر و محبت دارند را نیز دوست دارد، خداوند این مهر و محبت و رحمتش را قرار می‌دهد بر روی هر کسی که دارای مهر و محبت به دیگران است.
این مهر و محبت در چند جا بیشتر باید بروز پیدا کند:
یکی به کودکان، فرزندان، آن‌هایی که خردسال هستند، لذا فرموده‌اند: «اِرحَمِ الصَّغیرَ» با بچه‌ها مهربان باشید. دوم، «وَوَقِّرِ الکَبیرَ» سال‌خوردگان را نیز احترام کنید، بنابراین اول کودکان، باید آنها را در آغوش گرفت، احترام کرد، مهربانی کرد، خواسته‌ها و سؤال‌های آنها، گاهی فضاهای بازی آنها را تحمل کرد، با آنها مهربان بود، نسبت به سال‌خوردگان که چون درختی پر از شاخ و برگ همه زیر سایه این سال‌خوردگان داریم زندگی می‌کنیم نسبت به آنها باید احترام گذاشت، اینها ریشه‌ها و تبار زندگی انسان هستند.
دیگری، پدر و مادر است، پدر و مادر را باید نهایت مهر و محبت داشت، حتی در قرآن آمده است: «رَبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا»[۸] خدایا، نسبت به آن دو فراوان باش، چنانی که اینها ما را در کودکی پروراندند. در قرآن هست که این بال‌های رحمت خود را برای پدر و مادر بگشایید و آنها را مورد تکریم قرار دهید.
دیگری همسران و بانوان هستند. باید همسران را احترام کرد، با مهر و محبت با آنها برخورد کرد، زندگی خانوادگی اگر شوهر در خانه محور مهر و محبت نباشد قطعاً برای همسر و فرزندان آن خانه، خانه‌ی سختی خواهد بود. همسر و مادر تمام وجودش را برای مدیریت خانه گذاشته است، خانه را نورانی کند، اداره کند با تمام سختی‌ها؛ اینجا لازم است که همسر و تمامی فرزندان، مادر را تکریم کنند، تکریم کنند این شخصیتی که خداوند فرموده است بهشت زیر پای اوست. به همین خاطر باید همسران و بانوان در خانه مورد تکریم و تجلیل قرار داده شوند، آن وقت زندگی شخصی و خانوادگیِ انسان مورد لطف و عنایت خدا است.
دیگری، فقرا و مستمندان هستند. باید نسبت به آنها مهر و محبت داشت، احترام کرد، دستگیری کرد، نباید آنها را تنها گذاشت. کسانی که دارای مشکل مالی هستند باید به آنها کمک کرد، لذا جامعه‌ای که دست همدیگر را می‌گیرند نه پای همدیگر را، خداوند دست آنها را می‌گیرد، به آنها کمک می‌کند و آنها را مورد لطف و عنایت خود قرار می‌دهد.
خدایا به همه ما فضایل اخلاقی مرحمت بفرما …
خطبه دوم
«بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم»
شما عزیزان نمازگزار و به ویژه خودم را به مراعات تقوای الهی سفارش می‌کنم، چرا که تقوا کلید رستگاری و طریق جلب محبت‌های آسمانی الهی است.
در خطبه دوم پیرامون چند موضوع به اختصار سخن می‌گوییم:
مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای (دامت برکاته العالیه) در دیدارهای متعددی که در این هفته داشتند مطالب مهم و راهبردی ایراد فرمودند که هر یک از آنان نیاز است که پژوهشگران پیرامون آن تحقیق کنند و به عنوان یک سیاست که سرانجام آن موفقیت است سرلوحه کار قرار دهند.
در دیدار با کارگران فرمودند که در کشوری که نیروی انسانی در عرصه کار و کارگری ضعیف، ناتوان و غیر ماهر باشد یا فکر و ذهن آنان دستخوش جریانات سیاسی باشد آن کشور فلج خواهد شد. نیروی کارگران به عنوان آخرین حلقه تولید، باید در عرصه تولید ملی دارای مهارت و توسعه‌ی منابع انسانی به دور از حاشیه‌ها و جریان‌های سیاسی در یک فضای دانش بنیان تلاش کنند و جامعه و کشور را به خودکفایی در عرصه‌های مختلف برسانند. بدین خاطر توجه به کارگران و مهارت افزایی آنان در یک برنامه‌ی بسیار مدون و کارشناسان بسیار لازم است.
ایشان از تمامی مردم ایران خواستند که به سمت مصرف کالاهای داخلی حرکت کنند و از مصرف کالاهای خارجی پرهیز کنند.
مقام معظم رهبری فرمودند: اگر قشر کارگر در یک کشور برخوردار از رفاه، امید و امنیت شغلی بود حرکت کشور به سمت پیشرفت، آسان‌تر خواهد شد. بدین خاطر است که باید در عرصه کار، پرداخت حقوق، خدمات رفاهی و جانبی نسبت به کارگران، کارفرمایان اهتمام ویژه داشته باشند.
الان همان طوری که بارها عرض کردم برخی از کارفرمایان چند ماه حقوق کارگران را پرداخت نمی‌کنند، خدمات رفاهی ندارند، کمک نمی‌کنند، فقط به دنبال تولید به هر قیمت هستند به ویژه الان در برخی از نقاط استان بوشهر که من اسم نمی‌آورم لکن اگر کار خود را تصحیح نکنند من در همین تریبون، اسم آنها را خواهم آورد. حقوق کارکنان و کارگران پرداخت نمی‌شود، وضعیت بهداشتی، درمانی و خدماتی رفاهی آنها بسیار ضعیف است، این کارگران از قشر مستضعف جامعه هستند. اگر شما مشکل تأمین اعتبارات دارید این مشکلی است برای شما، کارگران زندگی دارند، بچه دارند، می‌خواهند زندگی آنها به طور صحیح با حداقل معیشت، گردش داشته باشد. نکند خدایی ناکرده، شما با این کار موجب این شوید که هم نرخ تولید پایین آید و هم زندگی این عزیزان دچار مشکل شود. این توصیه و گلایه‌ای است و از همه این افراد که در استان این شرکت‌ها و غیر از آن، که در این کار مسامحه می‌کنند تذکر جدی می‌دهم و در آخر اگر انجام ندهند با آنها در همین تریبون برخورد خواهد شد.
معظم‌له فرمودند: در همه برنامه‌ریزی‌های مسئولین باید زندگی و معیشت طبقات ضعیف مورد توجه قرار گیرد، برای آنها برنامه‌ریزی شود، خدمت به آنها شود، این، حماسه است. بیشترین فشار بر روی قشر ضعیف است و دشمن، جهان سلطه، جهان استکبار و مزدوران داخلی آنها، طراحی جدایی مردم از انقلاب و انقلاب خود دارند ولی مردم امتحان خود را پس داده‌اند، با تمام وجود در خدمت نظام هستند، در خدمت انقلاب هستند، در خدمت ولایت هستند، در خدمت آرمان‌های انقلاب و خون شهدا هستند؛ اما دشمنان و جهان سلطه به سردمداری آمریکا و مزدوران خود در داخل کشور، این چنین برنامه دارد که با این فشارها، مردم را از انقلاب جدا کنند. لذا مسئولین باید با تمام توان در خدمت مردم باشند و نگذارند مردم تحت فشار قرار گیرند.
معظم‌له باز فرمودند: حماسه سیاسی یعنی حضور آگاهانه مردم در صحنه سیاست و مدیریت کشور که نمونه بارز آن، انتخابات است. عرصه انتخابات، عرصه ظهور قدرت ملی در یک کشور است. حماسه سیاسی این طور تحقق پیدا می‌کند که مردم عزیز، آگاهانه و با بصیرت در مسیر ولایت در عرصه انتخابات و مدیریت سیاسی، حضوری فعال داشته باشند و قدرت ملیِ سیاسی خود را هم در جغرافیای ملی و هم فضای فراملی به رخ بکشند.
مقام معظم رهبری باز فرمودند: سیاست اقتصادی نظام باید سیاست اقتصاد مقاومتی باشد؛ یعنی اقتصاد باید طوری طراحی شود که در درون خود قدرت مقاومت اقتصادی در مقابل تهدیدها و تحریم‌های اقتصادی دشمن از خود نشان دهد.
برنامه‌ریزی کلان اقتصاد کشور که من بارها عرض کردم و خدمت مسئولین هم گفته‌ام، ما باید نقشه جامع اقتصاد کشور در یک افق کلان ایران ۱۴۰۴ در سه مقطع چهار سالانه ترسیم کنیم، نه اینکه اقتصاد تهدید محور داشته باشیم، هر وقت تهدیدی شد، تحریمی شد و کمبودی شد، بگوییم الان چیکار کنیم. در عرصه اقتصاد یک قاعده مهم است، طراحان اقتصادی همیشه اقتصاد را پیش از زمان طراحی می‌کنند الان این حضرات اقتصادشان بعد از زمان بحران است. مسئولین مملکت باید برنامه‌ریزی اقتصادی فرا زمان کنند، یعنی باید بالاتر از زمان باشند، فوق روز باشند، همه تهدیدها، تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی را از قبل تشخیص داده و برای آن برنامه‌ریزی کنند. ظرفیت‌ها، قابلیت‌ها و فرصت ها را بشناسند و از آنها استفاده کنند؛ لذا ما نیاز داریم به تدوین نقشه جامع اقتصادی کشور؛ نقشه راه توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور؛ برنامه‌ریزی کلان، فرصت محور و نه تهدید مدار، و این کلام را بارها آقا (مقام معظم رهبری) متذکر شده‌اند و من هم بارها از این تریبون این مطلب را بیان کرده‌ام.
معظم له فرمودند: ریاست جمهور باید دارای ویژگی‌هایی باشد: اولین اینها، ایمان و اعتقاد به خدا است. خود را در محضر خدا بداند، به انقلاب اسلامی ایمان داشته باشد، به توانمندی مردم ایمان داشته باشد، مردم دار باشد. ریاست جمهور باید بالاترین حدّ ایمان و التزام به قانون اساسی و انقلاب اسلامی و آرمان‌های آن و توانمندی مردم و مردم‌دار باید باشد. در صدر اینها که از تجلیّات ایمان به خدا است باید ولایت مدار باشد. ریاست جمهور باید شاخص‌ترین فرد در عرصه‌ی ولایت مداری باشد، باید مطیع مقام معظم رهبری باشد. مشروعیت ریاست جمهور به تأیید و تنفیذ مقام معظم رهبری است و مشروعیت ریاست جمهور تا وقتی است که در خط ولایت و ولایت مدار باشد و وقتی از این خط جدا شد منعزل می‌شود یعنی نیاز به عزل ندارد بلکه مشروعیت خود را از دست می‌دهد، این بر اساس فقه حکومتی و مبانی سیاست اسلامی است.
ایشان همچنین فرمودند: ریاست جمهور باید برخوردار از روحیه مقاومت در برابر دشمن باشد و استکبار ستیز باشد. نه اینکه در مقابل تهدیدات، تحریم‌ها و بازی‌های سیاسی دشمن، فریب بخورد و قدرت مقاومت خود را از دست بدهد. برخوردار از تدبیر، حکمت، نگاه بلند برنامه‌ریزی و همه‌جانبه باشد. ریاست جمهور باید مدبر باشد در همه عرصه‌ها دارای از فکر و اندیشه باشد، فکر و اندیشه‌ای که هم در فضای ملی و هم در فضای فراملی بتواند ایران اسلامی را با این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها عرضه کند و پیش بَرد، قدرت رقابت ایجاد کند و در همه امور در صدر قرار قرار دهد. باید حکیمانه برخورد کند، باید نگاه بلندمدت و کلان داشته باشد، همه‌جانبه باشد، فرهنگی باشد، عمرانی باشد و برخوردار از تهذیب اخلاقی باشد، انسانی متخلق باشد. ریاست جمهور باید بیش از همه انسان‌های اجرایی، متخلق باشد، «الناس علی دین ملوکهم»[۹]، اگر ریاست جمهور دارای اخلاق عالیه و دارای فضایل اخلاقی باشد، مدیران اجرایی، وزرا و کارمندان قطعاً در مسیر اخلاقی عمل می‌کنند اما اگر بداخلاقی‌ها باشد یا عدم توجه به مسائل اخلاق اسلامی باشد قطعاً بر روی دیگران هم اثر می‌گذارد و ریاست جمهور باید مظهر اخلاق اسلامی باشد و به مسائل حاشیه‌ای نپردازد بلکه به مسائل اساسی، کلان کشور، برنامه‌ریزی، مدیریت و رشد بپردازد و باید از مسائل جانبی، حواشی، شلوغی ها، مسائلی که ربطی به حوزه مدیریت اجرایی ندارد پرهیز کند.
مقام معظم رهبری فرمودند: باید از ایجاد هزینه‌ها و مشکل برای مردم بپرهیزند، از دغدغه آفرینی و ایجاد تشویش و نگرانی برای مردم پرهیز کنند، از دادن وعده‌های بیخود و بی مبنا برای مردم پرهیز کنند، ریاست جمهور باید خادم مردم و در خدمت مردم باشد. این چنین باید باشد. دانشمند، مؤمن، انقلابی، استکبار ستیز، ولایت مدار، مردم دار و با تمام وجود در خدمت این مردم عزیز باشد که در تاریخ ایران و اسلام بی‌نظیر هستند.
معظم‌له در نشستی که با مداحان نیز داشتند نکات مهمی را ایراد فرمودند و بیان کردند که شأن مداح و ستایشگر این است که بتواند با بیان هنری، با شیوه هنری و با اجرای هنری، معرفت را در بین مردم گسترش دهد. نباید مسائل اختلاف افکن بدون مبنا در جامعه عرضه شود، باید حدود و ثغور شرعی مراعات شود و نسبت به مدح و مداحی تکریم فرمودند.
همچنین معظم له نسبت به زنان چون همیشه پیام داشته‌اند که زن، یک موهبت الهی است که در خانه می‌تواند منشأ خیرات و برکات فراوانی برای جامعه باشد.
تشکر و قدردانی می‌کنم از تمام کسانی که در عرصه زلزله و سیل اخیر تلاش کردند، کوشش کردند و مشکلات مردم را برطرف می‌کنند. خداوند همه این عزیزان را حفظ کند و سفارش می‌کنم مراقبت، جدیّت و خدمت به آن عزیزان فراموش نشود؛ و همان‌طوری که الحمدالله می‌بینم و تماس دارم و گزارش می‌رسد که این عزیزان شبانه‌روز در کوشش و تلاش هستند این تلاش به برنامه‌ریزی، مدیریت و خدمات ویژه و کارشناسانه نیاز دارد.
از همه مردم، خوبان خدا، خواهران و برادرانم تقاضا دارم که دعا کنند برای رفع آسیب و بلا در همه سرزمین‌های اسلامی، ایران و استان ولایت مدار بوشهر که خدا زلزله و سیل را برطرف کند و دعا بفرمایید هنگام اذان و هنگام نماز که این سرزمینی که پر از نور و برکت است مورد آسیب قرار نگیرد.
اللهم صلی علی محمد و آل محمد
خدایا در ظهور آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تعجیل بفرما …
[۱] . دعای کمیل.
[۲] . سوره بلد (۹۰)، آیه ۱۷ و ۱۸.
[۳] . سوره فتح (۴۸)، آیه: ۲۹.
[۴] . مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۵۵.
[۵] . نهج الفصاحه، ح ۲۸۹۹.
[۶] . میزان الحکمه، ج ۴، ص ۶۹.
[۷] . نهج الفصاحه، ح۹۹۲.
[۸] . سوره اسراء (۱۷)، آیه: ۲۴.
[۹] . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۱۰، ص ۸.